در محیط‌های کاری امروزی رایج شده است که همکاران را «خانواده کاری» صدا بزنند. نیت این کار معمولاً مثبت است. اما پیامدهایش بسیار پیچیده‌تر و آسیب‌زننده‌تر از چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد؛ تا جایی‌که مدیرعامل Airbnb، برایان چِسکی (Brian Chesky)، اخیراً گفت از اینکه در دوران کرونا کارکنانش را «خانواده» خطاب کرده بود، پشیمان است.

با این حال، هنوز هم خیلی از سازمان‌ها بدون نگرانی همچنان از این واژه استفاده می‌کنند تا حسِ مثبت خانواده را منتقل کنند: روابط معنادار، حمایت عاطفی، امنیت شغلی، تعلق و تشویق. همه‌ی این ویژگی‌ها باید در محیط کار وجود داشته باشد، اما تبدیل همکاران به «خانواده» بهترین راه برای رسیدن به این هدف نیست.

چرا سازمان‌ها از تعبیر «خانواده» استفاده می‌کنند؟

1. ایجاد احساس تعلق و وفاداری

وقتی یک سازمان می‌گوید «ما یک خانواده هستیم»، تلاش می‌کند حس «من به اینجا تعلق دارم» و «من بخشی از یک کل بزرگ‌ترم» را ایجاد کند. کارفرماها معمولاً فکر می‌کنند که ایجاد یک «خانواده کاری» وفاداری را افزایش می‌دهد، اما واقعیت این است که کارکنان امروزی انتظار ندارند برای مدت طولانی در یک شغل بمانند. براساس گزارش اداره آمار کار آمریکا در سال ۲۰۲۲، متوسط ماندگاری یک کارمند در یک شغل فقط چهار سال است. در چنین بازاری، تأکید بیش از حد بر وفاداری ممکن است غیرواقعی یا حتی عاطفی‌کاریِ تصنعی به نظر برسد.

2. پوشش دادن خلأ عاطفی یا فرهنگی

در محیط‌هایی با فرهنگ ضعیف، واژه «خانواده» ممکن است برای پر کردن فاصله‌ی بین مدیریت و کارکنان استفاده شود؛ مثل اینکه به‌جای «کارمند»، بگویند «عضو خانواده». این موضوع به‌ویژه در سازمان‌هایی دیده می‌شود که می‌خواهند فضای «دوستی» یا «مشارکتی» را تقویت کنند.

3. تقویت برند کارفرمایی

از منظر کارفرما، گفتن «به خانواده ما خوش آمدید» در جذب نیرو ممکن است جذاب باشد؛ افراد را ترغیب می‌کند که سازمان فقط محل کار نیست بلکه محیطی انسانی‌تر است. اما اگر این صمیمیت واقعی نباشد، به‌سرعت اعتماد کارکنان از بین می‌رود. مثل زمانی که مصاحبه‌کننده در جلسه استخدام از «جو دوستانه و خانوادگی» می‌گوید اما در عمل حتی سازوکار ساده‌ای برای گفت‌وگوی شفاف یا پیگیری دغدغه‌های کارکنان وجود ندارد.

خطرهای «خانواده‌سازی» در محیط کار

1. توهمِ حمایت بی‌قید و شرط

یکی از ویژگی‌های اصلی خانواده، مفهوم عشق و حمایت بدون شرط است. معمولاً اعضای خانواده در هر شرایطی کنار هم هستند و حتی حاضرند برای همدیگر از خودگذشتگی کنند. با خطاب کردن همکاران به «خانواده»، ناخواسته انتظاری برای چنین تعهد بدون قید و شرطی ایجاد می‌کنید. اما کسب‌وکار براساس معیارهای عملکرد، مهلت‌های زمانی و در نهایت سودآوری عمل می‌کند. وقتی این شرایط برآورده نشود، ممکن است رابطه پایان یابد- حتی اگر خود را بخشی از «خانواده کاری» بدانید. به عنوان مثال کارمندی که به‌خاطر شنیدن «ما خانواده‌ایم» فکر می‌کند شرکت در بحران اقتصادی اخراجش نمی‌کند، هنگام تعدیل نیرو احساس خیانت و دلخوری عمیق می‌کند.

از طرف دیگر، تجربه‌ی زیسته‌ی هر فرد از «خانواده» متفاوت است و برای بعضی‌ها اصلاً تجربه‌ی خوشایندی نیست. بنابراین مفهوم «خانواده در محل کار» می‌تواند برای برخی افراد حتی احساس طردشدگی ایجاد کند.

2. کمرنگ شدن مرزهای شخصی و حرفه‌ای

موضوع دیگر، حفظ مرزهای حرفه‌ای و شخصی است. افراد بیش از گذشته بین زندگی کاری و شخصی‌شان مرزگذاری می‌کنند. وقتی محیط کار را «خانواده» صدا می‌زنیم، این مرزها کمرنگ می‌شود؛ نتیجه‌اش می‌تواند فرسودگی شغلی بیشتر و سخت‌تر شدن حفظ حدود شخصی باشد.

3. عادی‌سازی رفتارهای سمی

در خانواده، تعارض‌ها اغلب به صورت غیررسمی و بدون نیاز به سازوکارهای رسمی حل می‌شود. اما در محیط حرفه‌ای، شکایات و اختلاف‌ها باید از طریق مسیرهای رسمی مدیریت شوند تا از حقوق همه افراد محافظت شود. استفاده از واژه «خانواده» ممکن است برخی افراد را از گزارش مشکلات باز دارد، چون احساس می‌کنند این کار نوعی خیانت است. برای مثال کارکنان از گزارش رفتار نامناسب یک مدیر خودداری می‌کنند چون «نمی‌خواهند به خانواده پشت کنند».

رویکرد بهتر: استفاده از واژه «تیم یا جامعه حرفه‌ای»

برای ساخت یک محیط مثبت، نیازی نیست همکاران را «خانواده» بدانیم. واژه‌هایی مثل «تیم» یا «جامعه‌حرفه‌ای» ماهیت همکاری و حمایت را نشان می‌دهند بدون اینکه مرزهای حرفه‌ای و شخصی را مخدوش کنند. اعضای تیم می‌توانند از هم حمایت کنند، بدون اینکه درگیر پیچیدگی‌های رابطه خانوادگی شوند. سازمان‌ها می‌توانند با سیاست‌های شفاف، مسیر رشد، امنیت روانی و ارتباطات باز، حس ارزشمندی و تعلق واقعی ایجاد کنند- بدون ایفای نقش «خانواده».

گرچه ممکن است خطاب کردن همکاران به «خانواده» وسوسه‌برانگیز باشد تا حس صمیمیت ایجاد شود، اما مهم است که پیامدهای منفی احتمالی آن را بشناسیم. در بلندمدت، داشتن مرزهای روشنِ حرفه‌ای- در کنار یک فرهنگ حمایتی و فراگیر- به مراتب سالم‌تر و مؤثرتر است.

منابع

1. Why your workforce shouldn’t be a ‘family’, Mavis Boniface, HR Magazine, 2024.
2. Stop Calling Your Work Colleagues 'Family', Jeremy Bradley-Silverio Donato, Forbes, 2023.
3. Reasons to Avoid Calling Your Team a “Work Family”, Indeed, 2025.
4. تجربه‌های شخصی نویسنده.